Karan Ghelo (Gujaratna Chhella Rajput Raja Ni Ek Varta)

Description

Karan Ghelo (Gujaratna Chhella Rajput Raja Ni Ek Varta)

કરણ ઘેલો (ગુજરાતી ભાષાની પ્રથમ નવલકથા)

નંદશંકર તુળજાશંકર મહેતા

કરણ ઘેલો: ગુજરાતનો છેલ્લો રાજપૂત રાજા એ નંદશંકર મહેતા દ્વારા લખાયેલ ઐતિહાસિક નવલકથા છે. આ નવલકથા ગુજરાતી ભાષાની પ્રથમ મૌલિક નવલકથા છે.

આપણી માતૃભાષા ગુજરાતીની સર્વપ્રથમ નવલકથા "કરણ ઘેલો-ગુજરાતનો છેલ્લો રાજપુત રાજા" આ વર્ષે એની ઉંમરના 150મા વર્ષમાં પ્રવેશી છે. કોઈપણ ભાષાને એની આવી સર્વપ્રથમ કૃતિ માટે અનન્ય માન અને અમાપ લાગણી હોય એ સહજ-સ્વાભાવિક અને આવકાર્ય છે, પણ આપણે આપણા ગદ્ય સાહિત્યમાં સૌથી દીર્ઘ રચનાપ્રકાર નવલકથા સ્વરૂપની આ સર્વપ્રથમ કૃતિ માટે કેટલાં લાગણીભીનાં છીએ?!

1296ની આસપાસ અણહિલપુર પાટણમાં થઈ ગયેલા ગુજરાતના છેલ્લા રાજપૂત રાજા કરણ ઘેલાના શાસનકાળ દરમિયાનની ઐતિહાસિક, સામાજિક અને અંધશ્રદ્ધા જેવા સામાજિક દૂષણોનું તાદૃશ્ય ચિત્ર દર્શાવતી આ નવલકથા તત્કાલિન સમાજનો અરીસો બની રહી હતી. કરણ ઘેલાની ઐયાશીના પરિણામે છેલ્લા રાજપુત રાજાની પડતીના ઐતિહાસિક બનાવો ઉપરાંત લેખક તરીકે કાલ્પનિક ઘટનાઓ આલેખવાની લેવાયેલી છુટ દ્વારા આ નવલકથાને રોચક બનાવવાનો પ્રયાસ થયો છે. એ જમાનામાં વ્યાપ્ત શુકન-અપશુકન, ભૂત-પ્રેતની માન્યતા તથા મેલી વિદ્યાના ચલણ અંગે પણ આ નવલકથાની માંડણીમાં ઉપયોગ કરાયો છે. જો કે, નંદશંકરે પોતે પોતાની પ્રસ્તાવનામાં જણાવ્યું છે કે એ સમયે પ્રચલિત સામાજિક ચિત્ર આપવાના હેતુથી જ આવી બાબતોને નવલકથામાં આમેજ કરાઈ છે.