Mahagujarat Ek Chalval (1956 Thi 1960)

Description

Mahagujarat Ek Chalval (1956 Thi 1960) By Apexa Mehta

મહાગુજરાત : એક ચળવળ (1956-1960)

અપેક્ષા મેહતા

જ્યારે મુંબઈથી સ્વતંત્ર ગુજરાતની રચના માટે મહાગુજરાત આંદોલન શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું. આમ એક જ સમયે મુંબઈ રાજ્યના ભાષા આધારિત બંને અલગ હિસ્સાની માંગણી જોર પકડી રહી હતી. જેને કારણે મહારાષ્ટ્ર ચળવળ અન્ો મહાગુજરાત આંદોલન શરુ થયા હતા.

ગુજરાત રાજ્યની રચના પાછળ ‘મહાગુજરાત આંદોલન’ કારણભૂત છે. ‘મહાગુજરાત’ શબ્દને ચલણમાં મૂકવાનું શ્રેય જાણીતા સાહિત્યકાર અને રાજકારણી ક .માં. મુનશીને ફાળે જાય છે. તેમણે ૧૯૩૭માં કરાંચી ખાતે ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદમાં મહાગુજરાત શબ્દનો ઉલ્લેખ કરીને પછીથી એને લોકભોગ્ય બનાવી દીધો હતો.

બ્રિટિશ શાસનકાળ દરમિયાન ભારતમાં વહીવટી સરળતા માટે પ્રોવિન્સ એટલે કે પ્રાંતની રચના કરવામાં આવી હતી. આઝાદી બાદ દેશમાં વિવિધ પ્રાંતની રચના શેના આધારે કરવી એના અભ્યાસ માટે દારપંચની રચના કરવામાં આવી હતી. એ સમયના રાષ્ટ્રપતિ રાજેન્દ્ર પ્રસાદ દ્વારા તા. ૧૭ મી જૂન, ૧૯૪૮ના રોજ અલ્હાબાદ હાઈ કોર્ટના નિવૃત્ત ન્યાયમૂર્તિ એસ. કે. દાર, જાણીતા વકીલ જે. એલ. લાલ, નિવૃત્ત સનદી અધિકારી પન્નાલાલને આ દારપંચમાં સમાવવામાં આવ્યા હતા